-Έχεις εμμονή με την ασφάλεια του παιδιού σου και φοβάσαι διαρκώς μήπως χτυπήσει;
-Όταν το παιδί σου σού εκμυστηρευθεί ότι έχει συγκρουστεί με ένα συνομήλικο άτομο, επικοινωνείς εσύ με το ίδιο το άτομο ή την οικογένειά του για να διευθετήσεις το ζήτημα;
-Έχεις υποδείξει σε εκπαιδευτικούς, προπονητές και θεραπευτές πώς να εργάζονται για να είναι ευχαριστημένο το παιδί σου;
-Έχεις παραπονεθεί έντονα για τους βαθμούς του παιδιού σου, γιατί το ίδιο νιώθει αδικημένο;
Αν έχεις απαντήσει θετικά έστω και σε μία από τις παραπάνω ερωτήσεις, τότε το πιο πιθανό είναι να έχεις στοιχεία γονέα – ελικόπτερου ή αλλιώς υπεργονέα.
Οι γονείς – ελικόπτερα είναι σα να πετάνε πάνω και κοντά στα παιδιά τους, με στόχο να μπορούν να έχουν τον έλεγχο της ζωής των παιδιών τους για να τα προστατέψουν από οποιονδήποτε πιθανό σωματικό ή και ψυχικό κίνδυνο. Πρόκειται λοιπόν για γονείς με υπερβολική εμπλοκή σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινότητας των παιδιών τους, οι οποίοι δεν αφήνουν ελεύθερο το παιδί να εκφραστεί, να αποφασίσει και να κάνει λάθος. Μάλιστα, στη σύγχρονη αρθρογραφία έχουν αναφερθεί και ως γονείς – καμικάζι, γιατί είναι σα να προσγειώνονται στους χώρους που κινούνται τα παιδιά τους και εισβάλλουν για να τα σώσουν από τους αντιλαμβανόμενους εχθρούς. Άλλοτε αναφέρονται ως γονείς – σκούπα, γιατί απορροφούν οτιδήποτε βρεθεί στο δρόμο των παιδιών τους, αλλά και οι ίδιοι είναι υπερβολικά απορροφημένοι με τα ζητήματα της γονεϊκότητας.
Ο γονέας – ελικόπτερο μπορεί να συνεχίσει να αναλαμβάνει τις ευθύνες που αναλογούν στο παιδί του σε όλα τα στάδια της εξέλιξής του, ακόμα και στην ενήλικη ζωή. Μερικά παραδείγματα, είναι να παίρνουν τηλέφωνο στα ενήλικα παιδιά τους κάθε πρωί για να τα ξυπνήσουν για τη δουλειά τους, να κάθονται μαζί με τα παιδιά τους στη συνέντευξη για εύρεση εργασίας, να πλένουν και να σιδερώνουν τα ρούχα τους και να καλούν τον εργοδότη τους για να μάθουν λεπτομέρειες για την πορεία προόδου των παιδιών τους.
Ποια είναι λοιπόν τα αποτελέσματα της υπεργονεϊκότητας στην ανάπτυξη των παιδιών τους;
Οι σύγχρονες έρευνες δείχνουν ότι ακριβώς επειδή οι γονείς – ελικόπτερα είναι οι ίδιοι αγχώδεις, δημιουργούν αγχώδη δεσμό με τα παιδιά τους, με αποτέλεσμα τα ίδια να είναι επιρρεπή σε αγχώδεις διαταραχές, στην κατάθλιψη και παρουσιάζουν χαμηλή ανοχή στη ματαίωση. Λόγω του ότι δεν αναλαμβάνουν τις ευθύνες που τους αναλογούν, ούτε έχουν το ανθρώπινο δικαίωμα στις λάθος επιλογές, συνήθως έχουν δυσκολία στη συναισθηματική αυτο-ρύθμιση με τάση για εξαρτήσεις. Σε νεαρές ηλικίες έχουν παρατηρηθεί στοιχεία ναρκισσισμού και εγωκεντρικού τρόπου σκέψης. Σε κάθε περίπτωση, η υπεργονεϊκότητα δημιουργεί σοβαρά εμπόδια στην ολόπλευρη ανάπτυξη των παιδιών σε όλα τα εξελικτικά στάδια της ζωής τους, γιατί δε μαθαίνουν πώς να λειτουργούν ως αυτόνομες και ανεξάρτητες προσωπικότητες.
Σε κάθε περίπτωση αν ένας γονέας αναγνωρίσει ότι λειτουργεί ως ελικόπτερο στη ζωή του παιδιού του, μπορεί να προβεί σε ορισμένες αλλαγές για την πρόληψη και την αντιμετώπιση των αρνητικών συνεπειών που προαναφέρθηκαν. Πιο ειδικά, μπορούν σταδιακά να αποσύρουν την ένταση και το βαθμό ελέγχου που ασκούν στη ζωή των παιδιών τους. Μπορούν να αναθέσουν ορισμένα απλά καθήκοντα που είναι ικανό το παιδί να φέρει εις πέρας και να επιβραβεύσουν την προσπάθειά του. Σε περίπτωση λανθασμένων επιλογών ή αρνητικού αποτελέσματος από την πλευρά του παιδιού, αντί να αναλάβουν οι ίδιοι τις ευθύνες ή να επιπλήξουν το παιδί, καλό είναι να γίνει μια συζήτηση περί των μαθημάτων που έλαβε το ίδιο το παιδί από την εμπειρία και να δοθεί έμφαση στις λογικές συνέπειες που απορρέουν από την εκάστοτε στάση και τη συμπεριφορά. Σε περίπτωση που το παιδί νιώθει αδικημένο ή απομονωμένο από τους συνομηλίκους του, ο γονέας μπορεί να υποστηρίξει συναισθηματικά το παιδί του και να προτείνει εναλλακτικούς τρόπους διαχείρισης της κατάστασης από το ίδιο, χωρίς καμία άμεση εμπλοκή του γονέα.
Σε κάθε περίπτωση, τέλειος γονέας σύμφωνα με τον ψυχαναλυτή Winiccott δεν μπορεί να υπάρξει, είναι όμως εφικτό να γίνει κάποιος αρκετά καλός γονέας. Ας προσπαθήσουν λοιπόν συνειδητά οι γονείς να λειτουργούν ως συναισθηματικοί μέντορες στη ζωή των παιδιών τους, και όχι σαν ελεγκτές, με απώτερο σκοπό την ανάπτυξη της λειτουργικότητας των παιδιών τους σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής τους.
Γράφει η Κιζιρίδου Γεωργία
Εξελικτική – Σχολική Ψυχολόγος, Πιστοποιημένη εκπαιδεύτρια ενηλίκων και συγγραφέας. Τα τελευταία 15 χρόνια εργάζεται ως σχολική ψυχολόγος στην ιδιωτική και στη δημόσια εκπαίδευση. Επίσης, έχει πάνω από 5.000 ώρες εμπειρίας στην εκπαίδευση ενηλίκων με βασικές θεματικές την προσωπική/ επαγγελματική ανάπτυξη και την ειδική αγωγή. Αρθρογραφεί σε διάφορα ηλεκτρονικά περιοδικά εστιάζοντας στις σύγχρονες διαπροσωπικές σχέσεις. Συνεργάζεται με τοπικούς τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς για ζητήματα που άπτονται της επικαιρότητας σε σχέση με την ψυχική υγεία. Είναι βραβευμένη συγγραφέας βιβλίων.
Στοιχεία επικοινωνίας:
Τηλ. 6973387265
Facebook page: Κιζιρίδου Γεωργία, Ψυχολόγος - Συγγραφέας
