Ο όρος «τοξικός» σημαίνει ετυμολογικά αυτός που προέρχεται και παράγει βλαπτικές και καταστρεπτικές ουσίες. Σε επίπεδο ανθρωπίνων σχέσεων, ποιος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως τοξικός άνθρωπος και ως επακόλουθο αυτού η σχέση μαζί του ως τοξική; Παρακάτω, παρατίθενται ορισμένα ερωτήματα προς αναστοχασμό και αυτο-αξιολόγηση:
Σας έχει τύχει όταν αλληλεπιδράτε με ένα άτομο να νιώθετε δυσφορία ή σωματικές ενοχλήσεις, χωρίς να μπορείτε να δώσετε συγκεκριμένη ερμηνεία;
Φοβάστε να εκφραστείτε ελεύθερα μην τυχόν και σας ασκηθεί κριτική από κάποιον/α;
Έχετε ακούσει την πρόταση «Μετά από όλα όσα έκανα για σένα, εσύ μου το ξεπληρώνεις με αυτό τον τρόπο;
Ακούτε συχνά τα επιτεύγματα –αληθινά ή μη- κάποιου ατόμου από τον κύκλο σας κάθε φορά που το συναντάτε;
Όταν εκφράζετε κάποια ανάγκη σας προς ένα πρόσωπο, νιώθετε ότι δε σας λαμβάνει υπόψη και επιπλέον ότι προβάλει τις ατομικές του ανάγκες ως πιο σημαντικές;
Αν απαντήσατε θετικά έστω και σε μία ερώτηση, τότε το πιο πιθανό είναι να εμπλέκεστε σε μια τοξική σχέση για εσάς. Ωστόσο, πριν αποφασίσετε περί της τοξικότητας ενός άλλου ατόμου, σκεφθείτε μήπως φέρεστε με τοξικό τρόπο και εσείς στις στενές σας αλληλεπιδράσεις. Ποιες λοιπόν είναι οι κατηγορίες των τοξικών ανθρώπων;
Οι τοξικοί άνθρωποι είναι ετερόκλητο κοινό και οι πιο συχνές κατηγορίες είναι οι ακόλουθες:
Οι ενοχοποιητές και επικριτικοί: Οι συγκεκριμένοι προσπαθούν μέσω της επίκλησης στο συναίσθημα να δημιουργήσουν ενοχές στο θύμα τους, προκειμένου να αποκτήσουν το συναισθηματικό έλεγχο.
Οι ζηλόφθονοι και ανταγωνιστικοί: Πρόκειται για άτομα που μέσω του συμπλέγματος κατωτερότητας που νιώθουν για τον ίδιο τους τον εαυτό, προσπαθούν να μειώσουν και να υποτιμήσουν το άτομο – στόχο, ώστε να νιώσουν ότι είναι ανώτεροι.
Οι αυταρχικοί και επιθετικοί: Η εν λόγω κατηγορία ανθρώπων προσπαθούν να αποδυναμώσουν το θύμα τους χρησιμοποιώντας φωνές, απειλές, αρνητικούς χαρακτηρισμούς, κοινωνικό αποκλεισμό, διάδοση φημών, προκειμένου να αποσυντονίσουν το άτομο που του ασκούν επίθεση και να μειώσουν την αυτοεκτίμησή του.
Οι αλαζόνες και οι νάρκισσοι: Παρουσιάζονται ως άτομα με πολύ υψηλή αυτοεκτίμηση και προβάλλουν σε κάθε περίσταση τα επιτεύγματά τους και τα υλικά αγαθά τους, για να βιώσουν το θαυμασμό από τους γύρω τους, αλλά και για να προκαλέσουν το φθόνο ταυτοχρόνως στους άλλους. Στην πραγματικότητα ωστόσο είναι άτομα που φθονούν τους υπόλοιπους και η αυτοεκτίμησή τους είναι πολύ εύθραυστη.
Εφόσον έχετε αναγνωρίσει ορισμένα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των τοξικών ανθρώπων, το επόμενο στάδιο είναι η διαχείριση αυτών των σχέσεων. Λόγω του ότι τοξική σχέση μπορεί να αναπτυχθεί με οποιονδήποτε κοντινό άνθρωπο, όπως ο/η σύντροφος, ο προϊστάμενος, ο γονέας και συγγενείς, πολλές φορές είναι δυσδιάκριτα τα σημάδια και τα όρια.
Σε κάθε περίπτωση, επειδή ο στόχος των τοξικών ανθρώπων είναι να βλάψουν τους γύρω τους μέσα από την πρόκληση αρνητικών συναισθημάτων λόγω της εσωτερικής τους δυσφορίας, το πρώτο βήμα είναι η φυσική και συναισθηματική απομάκρυνση από αυτούς. Η εμπλοκή μαζί τους σε διάλογο με βάση το θυμό, το φόβο και τις ενοχές δε θα λειτουργήσει βοηθητικά για εσάς, καθώς με αυτό τον τρόπο διατηρούν οι ίδιοι τον έλεγχο του εαυτού σας. Μπορείτε να συνδιαλαγείτε μαζί τους όταν νιώθετε έτοιμοι και ήρεμοι, ξεκαθαρίζοντας τα επιτρεπτά και μη επιτρεπτά όρια μεταξύ σας.
Επίσης, οι τοξικοί άνθρωποι σκοπεύουν σε άτομα ψυχικά ευάλωτα και εύθραυστα με χαμηλή αυτοεκτίμηση, ακριβώς γιατί δε διαθέτουν υψηλή αυτογνωσία και αυτοκυριαρχία. Άρα, το αντίδοτο στην τοξικότητα είναι η ουσιαστική εστίαση στον εαυτό και στην ενασχόληση με τους ατομικούς σας στόχους. Όσο πιο πολύ χρόνο και ενέργεια αφιερώνετε στο να κατανοήσετε και να συνδιαλλαγείτε με τις παραπάνω κατηγορίες ανθρώπων, τόσο πιο πολύ χρόνο αφαιρείτε από τη δημιουργία λειτουργικών σχέσεων με τον εαυτό σας και τους σημαντικούς άλλους.
Τέλος, κατανοήστε πως πρόκειται για άτομα που βιώνουν οι ίδιοι αρνητικά συναισθήματα με τον εαυτό τους και πως η συμπεριφορά τους απεναντί σας δεν αφορά εσάς προσωπικά, αλλά την προβολή της αρνητικής σχέσης τους με τον εαυτό τους. Επομένως, συγχωρήστε τους για την αρνητική τους συμπεριφορά και απαλλαγείτε από αρνητικά συναισθήματα που μπορεί να σας προκάλεσαν, όπως θυμό, μίσος, απογοήτευση για να μπορέσετε να βιώσετε θετικά συναισθήματα με άλλα πρόσωπα.
Γράφει η Κιζιρίδου Γεωργία
Εξελικτική – Σχολική Ψυχολόγος, Πιστοποιημένη εκπαιδεύτρια ενηλίκων και συγγραφέας. Τα τελευταία 15 χρόνια εργάζεται ως σχολική ψυχολόγος στην ιδιωτική και στη δημόσια εκπαίδευση. Επίσης, έχει πάνω από 5.000 ώρες εμπειρίας στην εκπαίδευση ενηλίκων με βασικές θεματικές την προσωπική/ επαγγελματική ανάπτυξη και την ειδική αγωγή. Αρθρογραφεί σε διάφορα ηλεκτρονικά περιοδικά εστιάζοντας στις σύγχρονες διαπροσωπικές σχέσεις. Συνεργάζεται με τοπικούς τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς για ζητήματα που άπτονται της επικαιρότητας σε σχέση με την ψυχική υγεία. Είναι βραβευμένη συγγραφέας βιβλίων.
Στοιχεία επικοινωνίας: georgiakiz@yahoo.gr
Facebook page: Κιζιρίδου Γεωργία, Ψυχολόγος - Συγγραφέας
Και μην ξεχνάτε:
Ακολουθήστε το Familives σε Facebook, Instagram, & Twitter , για να μη χάνετε κανένα post!
