Λίγα λόγια για τη θεατρική παράσταση: Στις 04/06/22 στο κατάμεστο θέατρο Αυλαία στο κέντρο της Θεσσαλονίκης παρακολούθησα τη θεατρική παράσταση «Η Μεταμόρφωση», βασισμένη στο ομότιτλο βιβλίο του Φραντς Κάφκα.
Οι ερμηνείες όλων των ηθοποιών ήταν αφοπλιστικά δυναμικές και ταυτοχρόνως διεισδυτικές ως προς το ψυχογράφημα των ηρώων.
Συγκεκριμένα, ξεχώρισε με την ερμηνεία της η πρωταγωνίστρια κα. Δουτσίου, η οποία γέμισε την σκηνή με την ενέργειά της και τη δύναμή της να υποδυθεί το ρόλο της κυριολεκτικά ξεγυμνωμένη από την ανθρώπινη ταυτότητά της. Ειδικότερα, υποδύθηκε το ρόλο τ(ου)ης Γκρέγκορι, η οποία ξαφνικά μια μέρα ξύπνησε και διαπίστωσε πως έπαψε να έχει ανθρώπινη υπόσταση, αφού είχε μεταμορφωθεί σε κατσαρίδα.
Ένα επιπρόσθετο στοιχείο που συγκαταλέγεται στα θετικά στοιχεία της παραγωγής είναι ο συνδυασμός της παραδοσιακής ερμηνείας των ηρώων με την προβολή σύντομων βίντεο με στοχευμένο οπτικο-ακουστικό υλικό που βοήθησε τους θεατές να κατανοήσουν σε μεγαλύτερο βάθος τα κίνητρα των ηρώων, αλλά και τις αντιδράσεις τους.
Μια θεατρική παράσταση που αποτελεί αριστούργημα συνολικά, με ερμηνείες που καθηλώνουν και σκηνικά τα οποία εμπλουτίζουν το πλαίσιο στο οποίο εξελίσσεται το έργο μέσα από μια μεταμοντέρνα οπτική.
Σχετικά με το ψυχογράφημα των ηρώων του έργου: Παρόλο που το εν λόγω έργο γράφτηκε το 1915, εν έτει 2022 παραμένει επίκαιρο. Επομένως, ο συγγραφέας πραγματεύεται διαχρονικά και πανανθρώπινα ζητήματα και αξίες, όπως είναι η δυναμική των οικογενειακών σχέσεων, οι σχέσεις θύτη και θύματος, καταπιεστή και καταπιεζόμενου εντός ενός συστήματος, η ατομική ελευθερία και επιλογή σε αντιδιαστολή με τη συμμόρφωση στις κοινωνικές νόρμες και τα στερεότυπα.
Ο κάθε ήρωας σκιαγραφεί διαφορετικές πτυχές της ανθρώπινης φύσης. Αναλυτικότερα, (ο) η Γκρέγκορι από ένα πρώην απόλυτα συμβατικό και καταπιεσμένο υποκείμενο, υποδουλομένο από τα οικογενειακά διαγενεολογικά χρέη, αυτομάτως αποφασίζει να μεταμορφωθεί σε μια αντισυμβατική, αλλά και τραυματισμένη φιγούρα που παλεύει να ανακαλύψει εκ νέου την ταυτότητά του.
Ο πατέρας, παρουσιάζεται ως βιβλική φιγούρα που εκφράζει το δυνάστη που τιμωρεί με σκληρότητα το παιδί του που επέλεξε να μην ακολουθήσει πιστά τις επιταγές του.
Η μητρική φιγούρα φαντάζει αδύναμη να υπερασπιστεί την επιλογή του παιδιού της απέναντι στον καταπιεστικό πατέρα με αποτέλεσμα να υιοθετεί μια υποτακτική στάση, παρά τις ενδο-οικογενειακές συγκρούσεις που προκύπτουν λόγω της αλλαγής στη δυναμική του οικογενειακού συστήματος. Ωστόσο, κάποιες φορές δείχνει ευαισθησία ως προς την κατάσταση του παιδιού της και επιθυμεί να το πλησιάσει, μη γνωρίζοντας πώς ακριβώς να επικοινωνήσει μαζί του.
Η αδερφή η Γκρέτα είναι η πιο αμφιθυμική φιγούρα, καθώς αρχικά δείχνει κατανόηση και συμπόνοια προς τον αδερφό της και αναλαμβάνει τη φροντίδα του. Εξάλλου, όταν ο αδερφός της δούλευε είχε όνειρο να την στείλει στο ωδείο να μάθει βιολί, παρά το ακριβό αντίτιμο των μαθημάτων. Έτσι, η Γκρέτα, ενώ αρχικά αναλαμβάνει την κάλυψη των βιολογικών αναγκών του αδρφού της, στην πορεία διαφαίνεται ότι δεν καταφέρνει να ανακαλύψει έναν ουσιαστικό κώδικα επικοινωνίας μαζί του. Εν τέλει, δέχεται ακόμα και να πάρει τη θέση του αδερφού της στο σπίτι και στη δουλειά, αλλά είναι και αυτή που προτείνει να τον αφανίσουν ολοκληρωτικά, καθώς θεωρεί ότι η νέα πραγματικότητα δεν είναι διαχειρίσιμη. Επομένως, η αδερφή συμβολίζει την προδοσία που προέρχεται εκ των έσω.
Τέλος, ο προϊστάμενος που εμφανίζεται ως επισκέπτης στο σπίτι της οικογένειας λειτουργεί αυταρχικά, ελεγκτικά και πατριαρχικά ως προς το οικογενειακό σύστημα, αντικατοπτρίζοντας ενδεχομένως τις εξωτερικές πιέσεις που μπορεί να δέχεται μια οικογένεια από μορφές εξουσίας, οικοδομώντας μεταξύ τους σχέσεις εξάρτησης και ανισοτιμίας.
Άραγε ο (η) Γκρέγκορι είναι μια φιγούρα βαθιά απελευθερωμένη ή καταπιεσμένη; Η απάντηση είναι ατομική υπόθεση!
Το συγκεκριμένο έργο μπορεί να ερμηνευθεί με διαφορετικούς τρόπους αναλόγως την οπτική που επιλέγει να φωτίσει το κάθε άτομο, είτε αυτή είναι συστημική, είτε είναι ψυχοδυναμική, ακόμα και θεολογική.
Το μόνο σίγουρο είναι πως θα δημιουργήσει προβληματισμούς για ζητήματα σχετικά με τις ατομικές επιλογές, τη διαχείριση του εαυτού και των σχέσεων με τα κοντινά πρόσωπα, ιδίως του οικογενειακού περιβάλλοντος.
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Φραντς Κάφκα
“Μεταμόρφωση”
3ος χρόνος
27, 28, 29 Μαΐου & 3, 4, 5 Ιουνίου 2022
στο θέατρο ΑΥΛΑΙΑ
Ένα από τα λογοτεχνικά αριστουργήματα του 20ού αιώνα, η Μεταμόρφωση του Φραντς Κάφκα, σε σκηνοθεσία Τάσου Σαγρή, μετά τη μεγάλη επιτυχία που σημείωσε για τρία χρόνια στην Αθήνα, φιλοξενείται στο θέατρο Αυλαία, μόνο για 6 παραστάσεις.
Ένα πρωινό, ένας υπάλληλος μετά από δέκα χρόνια συνεχούς επανάληψης του ίδιου, σταθερού, καθημερινού προγράμματος, ξαφνικά αδυνατεί να σηκωθεί από το κρεβάτι του και να επαναλάβει τις ίδιες παγιωμένες κινήσεις. Ο κόσμος γύρω του γίνεται εχθρικός και ο ίδιος γίνεται εχθρός του κόσμου, ένα παράσιτο. Ο Πατέρας και η Μάνα, η Αδελφή, ο Προϊστάμενος, όλοι όσοι μέχρι εκείνη τη στιγμή τον είχαν ως πρότυπο, ξαφνικά γίνονται εχθροί· και αυτός, αδυνατώντας να ανταπεξέλθει στη ρουτίνα και τους ρόλους που όλοι του έχουν επιβάλλει, γίνεται εχθρός τους. Η εναντίωση όμως αυτή δεν εκδηλώνεται με επαναστατικά μανιφέστα και φανταχτερές δηλώσεις, όπως αντίστοιχα οι διαταγές μένουν πάντα κρυφές, αδιόρατες και εσωτερικευμένες.
Για τον ΦΡΑΝΤΣ ΚΑΦΚΑ
Ο Φραντς Κάφκα αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα αινίγματα που μας άφησε ο 20ς αιώνας. Κλεισμένος στον εαυτό του μελέτησε όλους τους πιθανούς εαυτούς, αποκομμένος από τον κόσμο κατανόησε τον κόσμο πιο βαθιά από τους καριερίστες της εποχής του, κρυμμένος από τα μάτια των ανθρώπων κοίταξε όλους τους ανθρώπους στα μάτια. Ο Κάφκα παρατηρητής της κατάρρευσης, σεναριογράφος για σιωπές και νευρώσεις, εχθρός του ολοκληρωτικού πνεύματος, φωτογράφος ενός ψυχορραγήματος, ανατόμος της εξουσίας- στέκεται από την πλευρά των απόκληρων αυτού του κόσμου, αυτών που τους στερήθηκε το παρόν και το μόνο που τους απομένει είναι η νοσταλγία του παρελθόντος και η ελπίδα που κρύβεται σε ένα μακρινό μέλλον. Ο μόνος τρόπος να απελευθερωθούμε είναι να μεταμορφωθούμε. Ο Κάφκα αρνείται να παραδοθεί, τολμά να κοιτάξει το παρόν σαν μια παγίδα και να μας αποδείξει πως ό,τι μοιάζει καθαρό και υγιές στον κόσμο μας είναι άρρωστο και βρώμικο και οι λύσεις που μας δόθηκαν για τα προβλήματα μας είναι ένα δίχτυ, μια αόρατη φυλακή που περιπλέκεται γύρω μας. Η ίδια η ζωή που παρασιτεί εναντίον μας, μετατρέπει όλους αυτούς που προσπαθούν να αντισταθούν- και να θεραπεύσουν τις πληγές- σε πληγωμένα παράσιτα αυτού του κόσμου, αρνητές της κυρίαρχης τάξης, καταστροφείς της κανονικότητας, τερατικές κακοφωνίες. Ο Κάφκα μας καλεί να χτίσουμε ξανά τον κόσμο που καταρρέει μέσα μας. Για να ξεκινήσουμε όμως αυτό το έργο, πρέπει πρώτα να μεταμορφωθούμε.
ΣΗΜΕΙΩΜΑ του σκηνοθέτη Τάσου Σαγρή
Συνεχίζοντας με το Ινστιτούτο Πειραματικών Τεχνών την έρευνα στο θέατρο «in yer face» της Sarah Kane (4.48 Psychosis) και της Rebecca Prichard (Yard Gal), την μελέτη πάνω στο ιερό Μπαλινέζικο θέατρο, τα κείμενα του Αρτώ, του Ζαν Ζενέ, του Δ. Δημητριάδη- επιλέγουμε να φέρουμε στο προσκήνιο ένα από τα σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα του 20ού αιώνα, τη ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ του Φραντς Κάφκα. Με αυτό τον τρόπο δίνουμε στο κοινό την ευκαιρία να έρθει αντιμέτωπο με το «ριζικό κακό», την επαναληπτική και αδιαμφισβήτητη υπακοή στις καταστροφικές νόρμες και τον τρόπο που αυτές αναπαράγουν έναν κόσμο φρικτό, μια μηχανή καταστροφής.
Επαναληπτικές κινήσεις και γρήγορες προβολές από εικόνες της καθημερινότητας, παγωμένα πρόσωπα, ακίνητα αντικείμενα, παγωμένες στιγμές, μικρές λεπτομέρειες, κοντινή εστίαση, κινηματογραφική γλώσσα, γρήγορες στροβοσκοπικές βιντεοπροβολές, επιληπτικές κρίσεις, ένα καρουσέλ από αλλοιωμένες αναμνήσεις, ιερός τρόμος, θέατρο για θεατές με κλειστά μάτια.
Ένα σκηνικό σουπρεματιστικό, αφηρημένο, αποσπασματικό, όπου τα αντικείμενα και τα πρόσωπα μοιάζουν να ανατινάζονται και την ίδια στιγμή να μένουν ακίνητα σαν μια παλιά φθαρμένη φωτογραφία μιας μεγάλης έκρηξης. Μια θεατρική πράξη εξπρεσιονιστική αλλά όχι εκδηλωτική, ένα πολύ βαθύ συναίσθημα που καταπνίγεται, μηχανισμοί της νεύρωσης που καμία μορφή ψυχανάλυσης δεν μπορεί να κατανοήσει. Συμπαθητικές, τρυφερές μοναχικές τραγωδίες, οι εποχές που αλλάζουν και όμως όλα μένουν ίδια για πάντα- έως την στιγμή της εσωτερικής έκρηξης, έως την Μεταμόρφωση.
the Institute [for Experimental Arts]
http://theinstitute.info
Ταυτότητα
Σκηνοθεσία: Τάσος Σαγρής
Παίζουν: Σίσσυ Δουτσίου, Στέβη Φόρτωμα, Συμεών Τσακίρης, Λουκία Ανάγνου, Θωμάς Χαβιανίδης
Σχεδιασμός φωτισμών: Γιώργος Παπανδρικόπουλος
Video art: Άλκηστις Καφετζή, Kipseli Film Coop, Void Optical Art Laboratory, Μίλτος Αρβανιτάκης
Κατασκευή Μάσκας: Κοραλία Κρικελλή
Φωτογραφίες: Γιώργος Νικολαΐδης, Κώστας Τσιρώνης
Επικοινωνία: Γιάννης Δαλάκας
Ακούγονται μουσικά αποσπάσματα από:
Whodoes + Radiohead, Arvo Part, Einsturzende Neubauten, Jani Christou, Godspeed You Black Emperor, Max Richter
Παραγωγή: +ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ [Πειραματικών Τεχνών]
Με την υποστήριξη:
The Franz Kafka Society – Prague http://www.franzkafka-soc.cz/
Πολιτιστικό "Τσέχικο Κέντρο Αθήνας" http://athens.czechcentres.cz/
Κενό Δίκτυο http://voidnetwork.gr
Πληροφορίες
www.avlaiatheater.gr / +Ινστιτούτο [Πειραματικών Τεχνών] http://theinstitute.info
Θέατρο Αυλαία: Τσιμισκή 136, (Πλατεία ΧΑΝΘ)
Τηλέφωνο: 2310 230013
Παραστάσεις: 27, 28, 29 Μαΐου & 3, 4, 5 Ιουνίου 2022
Ημέρες & ώρες παραστάσεων: Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή 21:30
Διάρκεια: 65 λεπτά
Εισιτήρια: 12€ κανονικό, 10€ φοιτητικό, ανέργων, ΑμεΑ, 65+
Προπώληση: Ταμείο θεάτρου ΑΥΛΑΙΑ & viva.gr
Θέατρο ΑΥΛΑΙΑ Τσιμισκή 136, (Πλατεία ΧΑΝΘ)
T 2310 230013
W www.avlaiatheater.gr/
Επιμέλεια άρθρου: Κιζιρίδου Γεωργία, Εξελικτική – Σχολική Ψυχολόγος, Συγγραφέας
Εξελικτική – Σχολική Ψυχολόγος, Πιστοποιημένη εκπαιδεύτρια ενηλίκων και συγγραφέας. Τα τελευταία 15 χρόνια εργάζεται ως σχολική ψυχολόγος στην ιδιωτική και στη δημόσια εκπαίδευση. Επίσης, έχει πάνω από 5.000 ώρες εμπειρίας στην εκπαίδευση ενηλίκων με βασικές θεματικές την προσωπική/ επαγγελματική ανάπτυξη και την ειδική αγωγή. Αρθρογραφεί σε διάφορα ηλεκτρονικά περιοδικά εστιάζοντας στις σύγχρονες διαπροσωπικές σχέσεις. Συνεργάζεται με τοπικούς τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς για ζητήματα που άπτονται της επικαιρότητας σε σχέση με την ψυχική υγεία. Είναι βραβευμένη συγγραφέας βιβλίων.
Στοιχεία επικοινωνίας:
Facebook page: Κιζιρίδου Γεωργία, Ψυχολόγος - Συγγραφέας
